Vì sao một năm có 365 ngày? Lý giải từ lịch Mặt Trời đến lịch Mặt Trăng

Lý giải vì sao một năm có 365 ngày? 

Từ thuở sơ khai, con người đã luôn đặt câu hỏi: “Thời gian là gì? Một năm có bao nhiêu ngày? Và tại sao lại như vậy?”. Hành trình lý giải những bí ẩn xoay quanh thời gian đã đưa loài người đến với hai hệ thống lịch phổ biến nhất: Dương lịch (lịch Mặt Trời) và Âm lịch (lịch Mặt Trăng).

Dương lịch: Hành trình Trái Đất quanh Mặt Trời

Bạn có biết rằng, Trái Đất mất khoảng 365 ngày – 6 giờ – 3 phút – 6 giây để quay trọn một vòng quanh Mặt Trời?

Chính chuyển động này đã tạo nên khái niệm “một năm dương lịch”. Vì không thể chia nhỏ năm lẻ ra các ngày cụ thể, nên con người quy ước:

• Mỗi năm có 365 ngày.
  
• Sau 4 năm, cộng dồn phần dư ra được khoảng 1 ngày → thêm vào năm nhuận với 366 ngày.
  

 Lịch Dương hiện đại bắt nguồn từ thời Julius Caesar – hơn 2000 năm trước – với sự ra đời của Lịch Julius, sau này được cải tiến thành Lịch Gregory và áp dụng phổ biến trên toàn thế giới.

Âm lịch: Khi con người “ngắm trăng để tính năm”

Trước khi có kiến thức thiên văn hiện đại, người xưa đã dùng Mặt Trăng để đo lường thời gian – sinh ra hệ thống Âm lịch.

Chu kỳ Trăng từ khuyết đến tròn rồi lại khuyết mất khoảng 29,5 ngày, gọi là một tháng âm lịch.
12 chu kỳ như vậy tạo nên một năm âm lịch gồm khoảng 354 ngày, tức là ngắn hơn năm dương lịch gần 11 ngày.

Nếu cứ theo đà này, chỉ sau vài năm:

• Các mùa trong năm sẽ “trượt lịch”.
• Tết Nguyên Đán có thể rơi vào mùa đông thay vì mùa xuân.
  

Giải pháp? Cứ 3 năm, người ta sẽ thêm một tháng nhuận, tạo nên năm nhuận 13 tháng – giúp cân bằng giữa Âm và Dương lịch.

Tiết khí – Cách chia năm theo văn hóa phương Đông

Trong phong thủy và triết lý Á Đông, thời gian không chỉ là chu kỳ thiên văn mà còn mang ý nghĩa vận hành của “Thiên – Địa – Nhân”.

Một năm được chia thành:

• 4 mùa: Xuân – Hạ – Thu – Đông
  
• 4 quý, mỗi quý có 3 tháng
  
• Mỗi tháng lại chia thành 3 tuần:
  ▪️ Sơ tuần (mùng 1–10)
  ▪️ Trung tuần (11–20)
  ▪️ Hạ tuần (21–cuối tháng)
  

Đặc biệt, phương Đông còn có khái niệm 24 tiết khí – gắn liền với vòng đời sinh trưởng của cây cối, mùa màng và khí hậu.

Kết luận

Sự ra đời và vận hành của hai hệ thống lịch – Dương lịch và Âm lịch – là minh chứng cho trí tuệ quan sát thiên nhiên và vận hành thời gian của loài người.

Hiểu đúng về lịch không chỉ giúp ta nắm được thời gian, mà còn hiểu được cách con người đồng hành cùng trời đất – ứng xử với thiên nhiên trong từng khoảnh khắc của cuộc sống.